Bên cạnh văn bia đình, chùa, miếu, đền thì câu đối ở các nhà thờ họ là nguồn tư liệu văn hóa làng rất phong phú.
Trong công cuộc đổi mới đất nước hiện nay, nhiều gia đình, dòng họ đã quan tâm đến đời sống văn hóa tâm linh, thờ phụng tổ tiên, giáo dục truyền thống, đạo lý “uống nước nhớ nguồn”. Nhiều gia đình, dòng họ đã gom góp tiền của trùng tu hoặc xây mới nhà thờ họ, nhà thờ hàng chi… Trong đó, những câu đối tưởng nhớ, ca ngợi công đức tổ tiên, có ý nghĩa giáo dục đạo đức cho các thế hệ con cháu của gia đình, dòng họ. Việc làm đó đang là một trong những hoạt động duy trì, bảo tồn phát huy các giá trị truyền thống văn hóa của cha ông. Phần câu đối này có thể giúp các gia đình, dòng họ có nhu cầu tham khảo và sử dụng.
Với ý nghĩa đó, nhân dịp đầu xuân, tôi có ý tưởng sưu tập một số câu đối ở nhà thờ họ có ý nghĩa chung, mong được bạn đọc và các bậc túc nho tiếp tục hiệu đính, dịch nghĩa, bình chọn và bổ sung cho mục CÂU ĐỐI Ở GIA ĐÌNH VÀ NHÀ THỜ HỌ được chính xác, phong phú hơn về nội dung cũng như chủng loại. Các ý kiến bổ sung, hiệu đính, bình luận, và bổ sung câu đối xin được ghi vào mục ý kiến bên dưới hoặc gửi về Email BBT. Mục bổ sung câu đối nếu có thể ghi được nguồn, tác giả là rất tốt. Các câu đối dưới đây tôi tập hợp ở nhiều nguồn khác nhau và chưa rõ nguồn, tác giả, mong được bạn đọc bổ sung thêm.
Xin trân trọng cám ơn!
Tôi xin tạm sưu tập một số cấu đối:
1. - 肇 禋 迄 用 有 成, 孝 思 惟 則,
- 世 德 克 昌 厥 後, 福 履 永 綏。
- Triệu nhân ngật dụng hữu thành, hiếu tư duy tắc;
- Thế đức khắc xương quyết hậu, phúc lí vĩnh tuy.
(Gây mối thờ tự tốt đẹp, lòng hiếu kính đó là khuôn phép;
Đức lớn cháu con thịnh vượng, phúc lộc dõi truyền.)
2. - 親 族 樂 觀 熙 世 化,
- 敦倫 如 見 義 門 風。
- Thân tộc lạc quan hi thế hóa,
- Đôn luân như kiến nghĩa môn phong.
(Gia tộc mừng trông giáo hóa tốt đẹp,
Vun bồi đạo đức, như thấy phong khí của gia đình hiếu nghĩa.)
3. - 百 世 本 支 培 祉 福,
- 一 家 杼 軸 樹 風 聲。
- Bách thế bản chi bồi chỉ phúc,
- Nhất gia trữ trục thụ phong thanh.
(Gốc cành trăm đời vun phúc lớn,
Rường cột một nhà nức tiếng thơm.)
4. - Tộc tính quý tôn, vạn đại trường tồn danh kế thịnh
- Tổ đường linh bái, thiên niên hằng tại đức lưu quang.
(Họ hàng tôn quý, chẳng phai mờ công danh muôn thuở
Tổ miếu linh thiêng, còn tỏa sáng phúc đức nghìn thu)
5. - Thượng bất phụ tiên tổ di lưu chi khánh
- Hạ túc vi hậu nhân chiêm ngưỡng chí tiêu
(trên chẳng phụ phúc đức tổ tiên truyền lại
Dưới đủ làm gương sáng cho con cháu noi theo.
6. - Đức thừa tiên tổ thiên niên thịnh
- Phúc ấm nhi tôn bách thế vinh
(nghìn năm thịnh tổ tiên xưa tích đức
Trăm đời vinh, con cháu được nhờ ơn)
7. - Kiến tạo gia phong tân cốt cách
- Bảo tồn quốc giáo cổ tinh hoa
(Dựng xây cốt cách gia phong mới
Giữ gìn tinh hoa quốc giáo xưa.)
8. - Công đức lưu truyền thiên cổ niệm
- Thạch bi ký giám ức niên hương
(Công đức lưu truyền nghìn năm nhớ
Bia đá khắc ghi muôn thuở thơm)
9. - Công đức vĩnh truyền tiên thế phả
- Thuần bàng bất cải ngã gia phong
10. - Đức trạch trường lưu thiên lý thuận
- Ân quang phổ chiếu vạn gia xuân
11. - Đức tổ quang vinh hương vạn cổ
- Từ môn hiển hách tráng thiên thu.
12.- Đại hiếu đại trung, đức trọng lưu truyền vạn cổ
- Chí tình chí nghĩa, đạo cao cảm hóa thiên thu.
13.- Phiến niệm truy tư truyền bản tộc
- Bách niên hương hỏa ức tiên công.
(Tấm lòng tìm hiểu về dòng họ
Trăm năm hương hỏa nhớ công xưa.)
14. - Tổ đức cao minh tư phú ấm
- Tôn thừa phụng sự thọ nhân hòa.
(Phúc ấm nhớ về tổ đức sáng
Nhân hòa thờ mãi, việc cháu con.)
15. - Phúc địa tâm điền nghi mỹ quả
- Hiền tôn hiếu tử tức danh hoa.
16. – Tiên tổ thiên niên phù hậu duệ
- Tử tôn hậu thế vọng tiền nhân.
17- Phúc đức tổ tiên gieo trồng từ thuở trước
- Nhân tâm con cháu bồi đắp mãi về sau.
 |
| Câu đối treo ở gian bên gia đình ông Phạm Vũ Ngọ xóm 3 - Đôn Thư |
